Verpleegkundigen: een van de veerkrachtigste beroepsgroepen

Een tijd geleden werd ik uitgenodigd voor de dag van de verpleging 2022 in het MUMC+. Het werd een geweldig verzorgd symposium ‘Nurses on the move’ met als subtitel ‘wakker het verpleegkundig vuur in jezelf aan’. Of ik een workshop training wilde geven over veerkracht. Natuurlijk wilde ik dat. Maar wat vertel je over veerkracht aan een beroepsgroep die meer dan twee jaar lang en nog steeds elke dag intens veel veerkracht heeft laten zien en daar al over beschikt? 

Mijn veerkracht

Ik was elf toen ik brandwonden opliep, vijftien toen de diagnose Post Traumatische Stress Stoornis gesteld werd en voor het eerst bij de psychologe zat. Ik heb meerdere keren bij de psychologe gezeten op latere leeftijd. Mijn (levens)verhaal is er eentje van vallen en opstaan en door schade en schande wijs geworden.

Zie je dat aan mij? Dat denk ik niet. Het was ook precies wat ik aan de verpleegkundigen in de workshop vroeg. Wat zie je aan mij off wat denk je te zien en daardoor te weten? Het verbaasde me niet dat er enkel positieve dingen uitkwamen. Het tekent de kracht van de verpleegkundige: kijkend naar de mooie dingen en de kwaliteiten van mensen.

Maar deze workshop ging niet over mij. Het ging over hen en veerkracht. Veerkracht is het vermogen om te herstellen van stress en tegenslag. Het is een heleboel dingen eigenlijk en het is een grote term. Net als persoonlijk en verpleegkundig leiderschap. Heb je de podcast trouwens al geluisterd over verpleegkundig leiderschap van Harry Sonnenschein, Maaike van Sasse en mij?

Wat veerkracht nog meer is

Het vermogen om te herstellen van stress en tegenslag is dus veerkracht. Maar wat is veerkracht eigenlijk allemaal? Het kan niet alleen zijn dat als je in een dal zit, je eruit komt en dat dat achteraf veerkracht is, toch? Ik ben ervan overtuigd dat je veerkracht kan trainen namelijk.

Toen ik het in de training vroeg, werden de volgende dingen genoemd: grenzen stellen, grenzen verleggen, accepteren, fysiek en mentaal en zelfliefde. En dit is ook de essentie van veerkracht! Het is namelijk een gegeven dat je ooit in je leven in een dal terecht gaat komen. Dat klinkt heel negatief en slecht nieuws, maar helaas is dat gewoon zo. Pijn en angst horen bij het leven.

Of je partner nu (opeens) bij je weggaat, er een familielid overlijdt, je door omstandigheden 24/7 geleefd wordt. Soms heb je er geen enkele invloed op en sta je in de overlevingsstand. Misschien had je er wel invloed op en had je het niet door, dat kan ook nog. De eindstand is in ieder geval pijn en misschien zelfs een dal. Wat dacht je van de hele Coronacrisis voor jou als zorgverlener?  

Wanneer je merkt dat je veerkrachtig bent

Mijn verhaal heeft me een heleboel veerkracht gegeven. Althans, dat zie ik nu pas. Toen ik erin zat, dacht ik echt niet: ‘joh, moet je kijken hoe veerkrachtig ik ben (geweest).’ Dat vind ik ook het mooie aan veerkracht. Je merkt pas dat je veerkrachtig bent (geweest) als je uit een dal bent (gekomen).

Marianne Timmer vertelde bijvoorbeeld in haar presentatie dat ze in een dal had gezeten. Denk je dat je je veerkrachtig voelt als je in een (diep) dal zit? Nee, natuurlijk niet. Dat zie je pas als je terugkijkt en jezelf (hopelijk) een schouderklop en tegen jezelf in de spiegel zegt: dat was een flinke shitstorm waar je in zat, he? Daar ben je toch mooi uitgekomen!

Wat ik merk bij veel verzorgenden en verpleegkundigen, is dat ze bovenstaande niet doen. Om dit op jou als verpleegkundige te betrekken: je voelt je zwak als je in het dal zit en je wilt zo snel mogelijk weer uit dat dal komen. Je moet namelijk sterk zijn van jezelf, voor jezelf en voor anderen.

Want als je niet sterk (lees: onbreekbaar) bent, ben je zwak. En vanuit diezelfde regel en strengheid, zal je waarschijnlijk ook niet tegen jezelf zeggen dat je maar mooi op eigen veerkracht uit die shitstorm gekomen bent. Nee, je had er nooit in moeten komen.

‘Grenzen stellen, grenzen verleggen, accepteren, fysiek en mentaal en zelfliefde’

Denk je dat die zelfkritiek of zelfafwijzing je verder helpt voor als je weer in een shitstorm terecht komen? Nee, dat helpt je geen ene fluit verder. Voor je het weet beland je namelijk in eenzelfde soort situatie omdat je van jezelf geen hulp mag vragen of accepteren. Dat is geen veerkracht, dat is zelfafwijzing en -kritiek.

Veerkracht is een intense kracht die je soms leert door pijn, shitstormen, fouten maken en op je bek gaan. Nogmaals, dat kan iedereen overkomen. Die intense kracht kan je ook trainen door jezelf uit te dagen. Dat kan fysiek door te gaan hardlopen, wandelen, krachttraining te doen, te sporten (doe wat je leuk vindt) en een heleboel andere dingen. Vergeet voeding, slaap en ontspanning ook zeker niet als basis. En als je elke dag een beetje doet en dat worden je dagelijkse routines, zal je zien dat je dalen minder diep worden omdat je zo goed voor jezelf zorgt.

Veerkracht is natuurlijk niet alleen fysiek en een passief mentaal proces. Als je niet in een storm zit, kan je dit ook trainen. Door te leren accepteren dat pijn bij het leven hoort, dat het negatieve er ook mag zijn zonder dat je ervoor wegrent. Door te leren wat je grens is, waar die ligt en hoe je die vasthoudt. Want geloof me, continu over je grenzen heen (laten) gaan is een van de grootste energievreters die er is.

Daar hoort dan ook direct grenzen verleggen bij. Dat doe je al fysiek door te trainen, maar dat is ook mentaal. Als je het moeilijk vindt om je grenzen aan te geven en dit doe je, speelt je hoofd een spelletje met je. ‘Zou je dit nu wel doen? Diegene wil het echt heel graag en vraagt het toch aan je. Je patiënten lijden eronder als jij ‘nee’ zegt. Je laat je collega’s in de steek als je ‘nee’ zegt. Je bent een slechte vriend(in) als je ‘nee’ zegt.’

De stemmetjes in je hoofd

Dit zijn allemaal vervelende stemmetjes in je hoofd die je belemmeren, oftewel je beperkende overtuigingen. Het is ook wat we in de training deden, kijken naar beperkende overtuigingen. Iedereen heeft ze, dus jij ook. Het moet perfect, het moet sneller, ik ben niet goed genoeg, ik ben tot last en ik ben middelmatig zijn er enkele voorbeelden van.

Ik durf wel te zeggen dat als je niet naar je beperkende overtuigingen gaat kijken en daarmee aan de slag gaat, je vanuit zelfafwijzing naar je eigen veerkracht gaan kijken. Dat ziet er zo uit: ‘Je verdiende het om in dat dal terecht te komen. Je had je grenzen gewoon beter moeten aangeven, dan was dit je niet overkomen. Zie je wel, dat je het niet waard bent? Zo veerkrachtig ben je niet, het kan altijd beter/sneller/perfecter.’

Dat is dan ook direct jouw valkuil. Het is zwart wit denken: ‘Als ik niet … ben of doe, ben ik … .’:

  • Als ik huil, ben ik zwak.
  • Als ik mijn grenzen niet aangeef, ben ik zwak.
  • Als ik een fout maak, ben ik een mislukkeling.
  • Als ik niet voor mijn patiënten zorg, ben ik een egoïst.
  • Als ik ‘nee’ zeg tegen een extra dienst, ben ik een slechte collega en/of verpleegkundige.

Veerkracht heb je sowieso en die neemt toe

Het mooie hiervan is, is dat dit uiteindelijk ook bijdraagt aan je veerkracht. Vaak is veerkracht een onbewust iets en dat kan je bewust maken. Hetzelfde geldt voor veerkracht als voor een heleboel andere dingen: eerst onbewust onbekwaam, dan bewust onbekwaam, als derde bewust bekwaam en je eindigt in onbewust bekwaam.

Ik merk dat veel verpleegkundigen in fase 1 en 2 vast zitten en dat ze bezig zijn om hun eigen ‘veerkracht zone’ maximaal uit te strekken, zonder dat ze daarbij hulp vragen en/of accepteren. Ze zijn MEGA veerkrachtig, alleen beseffen ze dat niet of weten ze niet hoe ze dat kunnen uitbreiden.  

Dus wat vertel je over veerkracht aan een beroepsgroep die meer dan twee jaar lang en nog steeds elke dag intens veel veerkracht heeft laten zien en daar al over beschikt?  

Dat ze veerkrachtig zijn en dat ze in een shitstorm van twee jaar lang gezeten hebben en dat die helaas nog niet voorbij is met alle personeelstekorten, werkdruk etc. Dat ze van hun beperkende overtuigingen een positieve overtuiging (affirmatie) mogen maken en die regelmatig tegen zichzelf zeggen in de spiegel zodat ze het geloven. En dat ze vanuit die positieve overtuiging zich meer bewust worden van hun veerkracht en vanuit daar stappen maken voor nog meer veerkracht.

En alleen kom je ver, maar zie je beperkende, diepgewortelde overtuigingen maar eens rigoureus te tackelen in je eentje. Daar heb je iemand voor nodig. Dus als je dat samen wilt doen, ben je meer dan welkom.

Ik snap dat het eng is, hulp vragen en accepteren voelt als zwakte. Ik herken het vanuit mijzelf en alle mensen die ik begeleid hebben hier last van. Maar er komen fantastische dingen uit en dat kan jij ook. Lees de referentie van Esmee maar:

4 maanden geleden startte ik bij Thomas een coachtraject. Met de intentie mijn eigen grenzen te leren bewaken en hierdoor meer rust te ervaren.

In eerst instantie zorgde de sessies voor veel chaos in mijn gedachten, dit legde tegelijkertijd juist mijn patronen bloot.

Het traject heeft voor enorm veel inzichten gezorgd en ik kan oprecht zeggen dat ik van de 1.0 versie naar de 5.0 versie van mijzelf ben gegaan, zoals Thomas dat mooi kan omschrijven. Hiervoor heb ik op de korte termijn stappen mogen zetten die ver buiten mijn comfortzone lagen en echt niet altijd leuk waren. Juist dit heeft er wel voor gezorgd dat ik mijn eigen kracht hebt ontdekt, door te doen ondanks de weerstand die er was. Ervaren dat de wereld echt niet vergaat als je voor je eigen belang opkomt en hier stappen in maken is wat er dan gebeurt.

Om het stuk grenzen aangeven beter te integreren zijn we hier, samen met anderen, een dag praktisch mee aan de slag gegaan. Tijdens deze dag hebben we een aantal oefeningen gedaan, waarbij patronen nog duidelijker maar vooral zichtbaar werden. Wat voor veel herkenning in mijn dagelijks leven heeft gezorgd.

Thomas is een onwijs fijn persoon, past zich aan naar jouw behoeftes. Maar houdt ook echt die enorm confronterende spiegel voor en zoekt samen met jou de rek op in jouw comfort zone. Thomas voelt goed aan waar de behoeftes liggen en speelt hierop in.

Korte termijn pijn, lange termijn fijn is een vaak terugkerend onderwerp tijdens mijn sessies geweest. Dat is ook precies hoe ik het traject zou omschrijven. 

Confronterend met humor

Confronterend, met humor en we gaan dus de rek opzoeken in jouw comfort zone. Je gaat van onveiligheid naar veiligheid, van zelfafwijzing naar zelfliefde, van controle & vermijding naar acceptatie & bereidheid, van beperkende overtuigingen naar positieve overtuigingen en de beste versie van jezelf. Oftewel: van versie 1.0 naar versie 5.0.

Als je daar eens aan wilt proeven, kan je het formulier invullen op mijn website voor een gratis coaching sessie en dan neem ik contact met je op.

We kijken daarin simpelweg of we een klik zijn en of ik iets voor je kan betekenen of dat je genoeg hebt aan wat simpele, concrete tips.

Dat kan via www.thomasgroen.nl/gratis-coaching-sessie

Home » Blog » Verpleegkundigen: een van de veerkrachtigste beroepsgroepen