“Verpleegkundigen hebben moeite met grenzen aangeven” dat is bijna John de Mol die zei “als vrouwen niets aangeven weten we nergens van”. Begin eens bij het begin ipv de slachtoffers de schuld te geven.
Afgelopen woensdag stond ik met Maaike van Sasse in het AD. We werden geïnterviewd over onze podcast over grensoverschrijdend gedrag. De opmerking die hierboven staat, komt van het Instagram account van het AD. Klik er gewoon eens op en bekijk de reacties. Je ziet alles wel voorbijkomen eigenlijk. Het is lachwekkend, teleurstellend, boos makend en je kan nog wel 100 andere woorden hierin kwijt.
Persoonlijk schrik ik er niet van. De kop was eerst ‘ik word wel eens zustertje genoemd’. Ik vind dat niet echt een sterkte term voor iets over grensoverschrijdend gedrag, maar goed. Het riep veel reacties op en dat was waarschijnlijk de bedoeling. (Maaike had in het interview ‘lekker zustertje’ gezegd overigens en dat is later veranderd.)
Ik zeg dus dat verpleegkundigen moeite hebben met grenzen aangeven. Maak ik overal mee en in deze context, als je alleen die opmerking leest in dit artikel, klinkt het inderdaad als victim blaming. Daar hebben we het in de podcast uitgebreid over en is zelfs schadelijker dan het grensoverschrijdende (gedrag) zelf.
Het zou wat zijn als ik een podcast maak over het onderwerp, zoveel kennis van het onderwerp heb (opgedaan) en vervolgens doodleuk zeg dat het de schuld van de verpleegkundigen is.
Dus laten we bij het begin beginnen
Ten eerste mag je het artikel lezen als je dat nog niet gedaan hebt. Ten tweede moet (ja, moet ;)) je de podcast na het lezen van dit artikel luisteren, als je dat nog niet gedaan hebt. Als je het artikel niet leest en de podcast niet geluisterd hebt, weet je misschien niet eens wat grensoverschrijdend gedrag is. En weet je ook niet waarom ‘(lekker) zustertje’ genoemd worden zo vervelend kan zijn voor verzorgenden en verpleegkundigen.
Al die reacties zijn alleen maar een bewijs voor Maaike en mij dat we er goed aan hebben gedaan om deze podcast te maken, omdat er gewoon te weinig aandacht is voor grensoverschrijdend gedrag bij zorgpersoneel.
‘Dus zustertje mag je ook al niet meer zeggen?’, was nog een van de reacties. Nee, inderdaad niet. Waarom niet kan je dus horen in de podcast. Sowieso is alles met -tje kleinerend, waarom zou je dat willen?
Zuster (en verpleegkundige) wordt op de een of andere manier verbonden met seks. De zuster als sekssymbool zie en hoor je vaak genoeg. Laatst met Carnaval nog waarschijnlijk. De broeder als sekssymbool hoor je niet vaak. Tenminste, ik heb het nooit gehoord. En als ik het wel hoorde, werd ik zuster genoemd. Iets als: in je zusterpakje.
Uit z’n verband
Naast dat dit een geweldige woordspeling is, is het natuurlijk zo. Als je elke uitspraak op zich bekijkt, kan je die uit z’n verband trekken. Als ik zelf ‘verpleegkundigen vinden het moeilijk om hun grenzen aan te geven’ zou lezen in het kader van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag zou ik ook hele lelijke dingen denken.
Ik ben ergens zelfs blij met deze uitspraak, omdat dit getuigt van een verpleegkundige die zichzelf serieus neemt. Uiteindelijk gaat het erom dat verpleegkundigen zichzelf serieus nemen en zich continu, elke dag, uitspreken tegen grensoverschrijdend gedrag en uitspraken. Ja, daar heb je dus heldere grenzen voor nodig. Nee, dat heeft niks te maken met het gedrag van de grensoverschrijdende ander, dat is gewoon niet goed te praten en moet stoppen.
De grens tussen ‘warme zorg’ en grensoverschrijdend gedrag kan een dun lijntje zijn. Denk aan de hand op de knie die net iets te ver naar boven wordt geplaatst als je naast iemand zit of een hand op iemands rug die naar onder gaat en op de onderrug terecht komt. Dit is niet goedpraten van, dit is wat er in de dagelijkse praktijk gebeurt.
Dat is wat het zo lastig maakt
Omdat je als verpleegkundige altijd zo bezig bent met en voor de ander, kan het zijn dat die lijn vervaagt zonder dat je het doorhebt. Je hebt geen invloed op de ander, je hebt enkel invloed op jezelf en je eigen gedrag. En dat is vaak wat het nóg lastiger maakt. De verpleegkundigen die ik spreek binnen mijn coaching en webinars zijn zich namelijk vaak niet heel bewust van hun eigen gedrag. Omdat ze altijd op de ander gericht zijn.
En dat is geen een tweetje met grensoverschrijdend gedrag, dat geldt voor alles. Je ziet het terug in het hoge percentage verzuim en aan het hoge verloop onder andere. Dus voor ik daarop verder ga, nog even dit. Wat is het begin?
Er moet:
– Goed beleid opgesteld worden voor grensoverschrijdend gedrag door de teammanager of het ziekenhuis
– Groepsnormen opgesteld worden met het verpleegkundig team.
– Een cultuur georganiseerd en gecreëerd worden waarbij het normaal is dat patiënten, familie en iedereen hierop aangesproken wordt en;
– Elke casus moet gemeld worden en ook dit moet georganiseerd en gecreëerd worden.
En mensen moeten hun handen, opmerkingen etc natuurlijk gewoon thuishouden. (Wil je meer tips en inzichten? Luister de podcast.)
Normaal praat ik niet over ‘moeten’
Ik heb het altijd over ‘ga eerst van moeten naar mogen’, maar deze keer gaat het dus wel over ‘moeten’. Nog even terug naar dat bewustzijn. De basis is het altijd op anderen gericht zijn, waardoor je minder op jezelf gericht bent (geweest). Zeker de laatste twee jaar waarin veel verpleegkundigen continu op ‘aan’ en in overlevingsstand stonden.
Als er altijd tegen je gezegd wordt dat de patiënt op 1 staat… Vind je het dan gek dat dat bewustzijn er niet is? Als er altijd gezegd wordt ‘nog even de schouders eronder’ en dat gebeurt al maanden, zelfs jaren achter elkaar… Wanneer gaan die schouders er dan eens onderuit om te ontspannen?
Ik neem je mee naar (de resultaten uit) m’n webinar. Ik geef hier dus veel inzichten aan verpleegkundigen zodat ze zelf dat bewustzijn creëren. Dat begint met het herkennen van hun persoonlijke regels. De drie ‘favoriete’ (lees: niet helpende) regels?
1. Ik moet sterk zijn.
2. Ik moet voor anderen zorgen/aardig zijn voor anderen.
3. Ik moet nuttig zijn bezig zijn.
En dit zijn niet een beetje beperkende regels. Dit zijn leefregels die ontzettend streng gehanteerd worden en waar niet vanaf geweken wordt. En als je nummer 1 en 2 combineert nu, hè. Snap je dan waarom verpleegkundigen in de knoop komen als er grensoverschrijdend gedrag plaatsvindt? Ze komen in de knel met hun persoonlijke regels en zijn bang dat de band met de patiënt verstoord raakt.
Dát is het begin.
Hoe ik verpleegkundigen help
Om te beginnen help ik ze met deze simpele tip: ga van ‘moeten’ naar ‘mogen’. Als je dat naar ‘mag’ verandert, krijg je dus:
Ik mag sterk zijn.
Ik mag voor anderen zorgen/aardig zijn voor anderen.
Ik mag nuttig bezig zijn.
Jij hebt die regels vast ook. Probeer maar eens. Het gaat er niet om of het ergens op slaat of niet of dat je die dingen wel of niet gaat doen in dit geval. Het gaat erom dat je meer (bewegings)vrijheid creëert voor jezelf en je niet zo streng en strikt meer bent.
Zodat als je een keer in de knel komt zoals hierboven, je terug kan vallen op het stukje ‘ik MAG het’ in plaats van moet. Als je dan een keer niet meer aardig bent voor een patiënt omdat hij simpelweg een hufter is, is dat oké voor jezelf.
Dat is waar het gedeeltelijk om draait in het leven. Psychologische flexibiliteit.
Je kan altijd wel van jezelf en anderen verwachten dat ze zich altijd perfect gedragen, maar de realiteit is altijd anders. Lees nog maar eens en doe het daarna hardop:
Dingen belangrijk vinden is iets anders dan altijd maar van jezelf en anderen verwachten dat ze zich ook precies zo gedragen.
Lijkt erg op omgaan met perfectionisme, hè? Dat is het ook. En dit van ‘moeten’ naar ‘mogen’ is pas het begin: acceptatie.
Wat het nog meer is
Uiteindelijk begint het met meer bewustzijn. Over je zelfwaarde, hoe je grenzen aangeeft, hoe je ‘uit’ gaat en dus de balans tussen werk en privé bewaakt, om zelfliefde en nog veel meer.
Dit en nog veel meer andere dingen, vertel ik aanstaande donderdag weer in mijn webinars om 10:00 en 20:00. Vorige week dinsdag gaf ik ook webinars en op veler verzoek houd ik er dus nog 2. Wat erover gezegd werd?
Jouw webinar was interessant, inspirerend en voor mij persoonlijk beter dan het boek over verpleegkundig leiderschap van Vermeulen c.s. want daar was niet doorheen te komen…
Een aantal andere reacties:
Je webinar gisteren was weer erg goed in elkaar gezet!
Ik vind het ongelofelijk knap van je, dat je precies de ‘gevoelige snaren’ van veel vp weet te raken! Hoe je dit in elkaar zet is gewoon echt mega knap!
Je zet mensen aan het denken, en daardoor help je ze.
Ik geef je zelfinzicht, concrete tips die je direct kan toepassen en het enige dat je hoeft te doen is op komen dagen. Want zeg eerlijk: hoe fijn zou het zijn als je door een webinar van een uur en 15 minuten inzicht hebt in waarom je je voelt zoals je voelt en hoe je dat kan veranderen?
En als je mensen kent die mijn webinar ook kunnen gebruiken, stuur hem gerust door.