Verpleegkundig leiderschap is overal. Verpleegkundigen zijn leiders in patiëntenzorg en er zijn mooie ontwikkelingen gaande qua zeggenschap. Het programma ‘Excellente Zorg’ van de V&VN gaat over leiderschap en er wordt onderzoek gedaan naar rebels leiderschap. We zijn het er allemaal over eens dat om meer zeggenschap, nieuwe loopbaanpaden en meer waardering te krijgen, verpleegkundig leiderschap hard nodig is.
Het geldt voor alle facetten: bij je patiënt/cliënt, op de afdeling, bij de raad van het bestuur, in werkgroepen, over de gehele beroepsgroep en ik mis er nog een aantal. Het is op micro- en macroniveau. Het gaat om vernieuwingen brengen en rolmodel zijn als verpleegkundige. Trots zijn op je vak. Over uitleggen en laten zien hoe belangrijk verpleegkundig leiderschap is, dat je laat zien wat je doet elke dag, dat je het onzichtbare zichtbaar maakt.
Stop met Calimerogedrag
En in mijn bewoording: dat verpleegkundigen stoppen met het oneindige Calimerogedrag. Jorn Albers heeft daar een mega goed stuk over geschreven trouwens.
Op de website over verpleegkundig leiderschap gaat het over het samenbrengen van zorg, onderwijs en wetenschap. Er wordt gesproken over klinisch-, professioneel-, organisatie- en systeem leiderschap. Persoonlijk leiderschap zal onder een van deze vier vallen, maar laten we van persoonlijk leiderschap alsjeblieft een aparte categorie maken.
‘Het is belangrijk om te kijken wat verpleegkundig leiderschap voor jou betekent en hoe je dat verder kunt ontwikkelen.’, staat op de website over verpleegkundig leiderschap. Maar hoe willen verpleegkundigen dit doen zonder echt reflecterend vermogen, zonder naar binnen te kijken? Omdat verpleegkundigen altijd op anderen gericht zijn in plaats van zichzelf.
Aan ‘de patiënt op 1’ als uitspraak heb je niks als…
Het staat buiten kijf dat de werkomstandigheden voor verpleegkundigen de laatste twee jaar slecht zijn geweest. Dat het verloop en verzuim hoger dan ooit zijn (geweest), zijn daar resultaten van. De cijfers gaan overigens al verder terug. Dit is te wijten aan de omstandigheden, ja, maar niet alleen. De patiënt op 1 is een mooie uitspraak maar als het tussen verpleegkundigen en persoonlijk leiderschap en gezondheid in komt te staan, heb je er natuurlijk helemaal niks aan. En dat is wel wat er gaande is.
Cijfers uit 2015 en 2016 lieten al zien dat verpleegkundigen in ziekenhuizen meer stress ervaren dan de gemiddelde Nederlandse beroepsbevolking. Zeker als het ging om studenten en jonge collega’s. In 2015 en 2016 had maar liefst 23% van de jongere collega’s burn-outklachten. Dat is meer dan twee keer zoveel als de gemiddelde Nederlandse beroepsbevolking. Vanaf 2016 is de negatieve stress bij deze groep nog verder toegenomen.
In 2017 heeft de V&VN een onderzoek gedaan naar nachtwerk onder in totaal 1825 verzorgenden en verpleegkundigen. Hieruit kwam naar voren dat 80% van de ondervraagden het doen van nachtdienst vervelend vindt. Daarbij gaf 65% aan lichamelijke klachten (slapeloosheid, moeite met ogen open te houden, prikkelbaarheid) te ervaren ten gevolge van het nachtwerk.
Op de lange termijn kunnen bij mensen die in de nacht werken tot slaapproblemen, Diabetes Mellitus (type 2) en hart- en vaatziekten leiden. De kans neemt toe naarmate men meer jaren in nachtdiensten werkt. Ook draagt slecht slapen bij aan de ontwikkeling van overgewicht en obesitas.
Op de korte termijn kunnen slaapproblemen leiden tot verstoorde mentale en fysieke prestaties en een verhoogd risico op ongelukken. Verder zorgt een slaaptekort nog voor depressies en een verhoogd risico op infecties.
Zorgmedewerkers vergeten hun eigen gezondheid
Natuurlijk zijn er ook signalen dat het door de omstandigheden van de laatste twee jaar komt. Uit het jaarlijkse onderzoek uit 2021 van Stichting IZZ blijkt dat zorgmedewerkers hun eigen gezondheid vergeten. Voor het eerst in vijf jaar gebruiken zorgverleners minder fysiotherapie en psychische zorg. Terwijl 37% afgelopen jaar heeft verzuimd en zij kampen met lichamelijke (75%) en psychische klachten (30%). Ondanks de klachten en het hoge verzuim is het gebruik van fysiotherapie met 3% gedaald en de psychische zorg met wel 10% ten opzichte van 2019.
De cijfers liegen er niet om en het is realiteit geworden dat meer zorgmedewerkers zijn uitgevallen. Meer uitval en vertrek van zorgmedewerkers dreigen als leidinggevenden en collega’s onderling niet eerst meer voor elkaar zorgen, schrijven ze in het IZZ-rapport. Wat mij betreft nog een signaal dat de balans volledig zoek is als het over dit probleem gaat. Verpleegkundigen zorgen namelijk alleen maar voor anderen en nooit voor zichzelf.
Voor iedereen verschillend
Net als verpleegkundig leiderschap, is persoonlijk leiderschap voor iedereen verschillend. Persoonlijk leiderschap gaat over jezelf aansturen en doelen realiseren door je eigen kwaliteiten en talenten volledig te gebruiken. Persoonlijk leiderschap ontwikkel jij door je persoonlijke drive, sterke punten en valkuilen te ontdekken. Maak bewust en overwogen keuzes en geef richting aan je eigen carrière en leven.
En weer in mijn woorden: het gaat over eigenaarschap nemen (in plaats van slachtoffer zijn), doen en zeggen wat JIJ wilt, je uitspraken hoe je wilt en dansen met je angst en naar binnen durven te kijken, hoeveel pijn dat ook doet en hoe eng dat ook is. Het gaat over een leven leiden in plaats van lijden, over radicaal leiderschap nemen over je authenticiteit en de weg van de meeste weerstand kiezen in plaats van de minste.
Dat houdt dus ook in dat verpleegkundigen voor zichzelf gaan zorgen. De patiënt op 1 als uitspraak is catchy, maar het zorgt er op dit moment voor dat verpleegkundigen eraan onderdoor gaan. Het uit zich in het niet ‘nee’ zeggen tegen extra diensten, het vermijden van confrontatie en het niet bewaken van hun eigen grenzen.
Een schuldgevoel bij ‘nee’, balen van zichzelf bij ‘ja’
Als verpleegkundigen wél hun grenzen aangeven en/of zich uitspreken zoals ze echt willen, voelen ze zich vaak schuldig. Omdat ze diep van binnen het gevoel hebben dat ze altijd bereikbaar of beschikbaar moet zijn voor anderen. (Terwijl ze weten dat dat nergens voor nodig is.)
En door de individuele en gezamenlijke mentaliteit van ‘niet lullen maar poetsen’ en de opvatting ‘ik moet sterk zijn want ik moet voor anderen zorgen’ vragen ze niet om hulp. Sterker nog: om hulp vragen is uit den boze. Net als confrontatie opzoeken, je uitspreken dat het niet altijd goed met je gaat, dat het soms gewoon rete zwaar is. En nogmaals, omdat het zo belangrijk is: dat verpleegkundigen uitspreken, vinden en voelen dat ze niet altijd sterk moeten zijn en kwetsbaar mogen zijn.
Dus verpleegkundigen vallen uit en stoppen ermee door heel veel redenen en omstandigheden. Dat is een feit en die cijfers zullen blijven toenemen als persoonlijk leiderschap niet meer onder de aandacht komt. Als persoonlijk leiderschap niet als aparte categorie behandeld gaat worden. Omdat verpleegkundig leiderschap zonder persoonlijk leiderschap een lege huls en dweilen met de kraan open is.
Revolutionair verpleegkundig en persoonlijk leiderschap
Persoonlijk leiderschap is elke en de hele dag, net als persoonlijk leiderschap. Maar als we van het Calimerogedrag af willen, is er meer nodig dan ‘alleen’ verpleegkundig en persoonlijk leiderschap. Er is revolutionair verpleegkundig en persoonlijk leiderschap nodig.
Dus ten eerste is dit een oproep aan alles en iedereen om hier meer aandacht aan te besteden en om te stoppen met eindeloos onderzoeken wat er misgaat. Er is genoeg onderzocht, de problemen zijn overduidelijk.
Ten tweede wil ik je, als verpleegkundige en als organisatie, uitnodigen om nu te starten met revolutionair verpleegkundig en persoonlijk leiderschap. Dat kan je heel simpel te doen door je in te schrijven voor mijn gratis webinars op donderdag 8 maart: dé 6 stappen die je nodig hebt voor revolutionair verpleegkundig én persoonlijk leiderschap.
Het gaat over leiderschap, verantwoordelijkheid nemen, grenzen aangeven, kwetsbaarheid, zelfzorg; ik heb er alles ingestopt wat je nodig hebt voor revolutionair verpleegkundig en persoonlijk leiderschap. Onder andere:
- Waarom je je niet uitspreekt zoals je zou willen en hoe dan wel.
- Waarom je niet degene wilt zijn die aan het klagen is of die zich aanstelt en hoe je je kwetsbaar opstelt.
- Welke maskers je gebruikt om je niet kwetsbaar op te hoeven stellen. (Omdat iedereen dat doet.)
Ik snap het…
En ik snap het. Je wilt niet degene zijn die (als eerst) toegeeft dat je het eng vindt. Revolutionair klinkt ook heel spannend. Want wat als, wat als, wat als… Ook dat hoort bij het blijven onderzoeken. Het is tijd voor actie.
Ik snap het ook als je er doorheen zit, als je niet wilt toegeven dat je diep van binnen niet helemaal gelukkig bent op dit moment en/of als je niet zeker weet of je klaar bent voor revolutionair verpleegkundig en persoonlijk leiderschap.
Dat mag er allemaal zijn in m’n webinar: dé 6 stappen die je nodig hebt voor revolutionair verpleegkundig én persoonlijk leiderschap.
Het enige wat het je kost is je tijd. Wat je ervoor terugkrijgt? Lijkt me duidelijk: het begin van revolutionair verpleegkundig en persoonlijk leiderschap.
Klik op de link om je gratis in te schrijven.
En als je nog mensen kent die dit webinar ook kunnen gebruiken, stuur hem gerust door. Iedereen is welkom.