IC-verpleegkundigen in de uitverkoop: fascinerende financiële feiten

Op Skipr.nl is te lezen dat honderden IC-medewerkers in de coronacrisis ontslag genomen hebben. Bij sommige ziekenhuizen is een kwart van de IC-verpleegkundigen vertrokken, blijkt uit een peiling van Zorgvisie onder alle ziekenhuizen.

Gemiddeld nam de afgelopen twee jaar 15 procent van het IC-personeel ontslag.

Bij St Antonius vertrok een kwart van de IC-medewerkers: 34 mensen. Bij Gelre Ziekenhuizen namen 16 van de 65 (=24,6%) werknemers ontslag, bij Bernhoven 10 van 53 (=18,9%) medewerkers en bij Deventer Ziekenhuis een kwart van de 47 (25%) medewerkers. MC Leeuwarden verloor 22 procent van het IC-personeel en bij UMCG namen 30 van de 180 (16,7%) mensen afscheid. Bij enkele ziekenhuizen leidt dat – ondanks nieuwe instroom – tot op de dag van vandaag tot een daling van de IC-capaciteit van 10 à 20 procent.

Een deel van de IC-medewerkers ging met pensioen, maar voor de meesten bleek de werkdruk te hoog. Zij zochten elders een baan, zoals in het onderwijs. Of ze werden zzp’er, waardoor ze hun werktijd beter konden reguleren. Meestal bleven opgestapte IC-medewerkers in de zorgsector werken.

Ten eerste: hoeveel signalen hebben de beleidsmakers en zorgmanagers nog nodig voordat we voor een duurzame, lange termijn oplossing gaan kiezen?

Wat kosten op een rijtje

Om terug te komen op het stukje geld:

  • Het kost ongeveer 80.000 euro om iemand te vervangen die met verzuim gaat.
  • Het verzuim van een verpleegkundige kost 410 euro per dag.
  • Verloop kosten per verpleegkundige zijn 25.000 euro.

Als je bovenstaande ziekenhuizen uitrekent, puur qua verloop kosten over twee jaar (vertrek x 25.000):

  • St Antonius: 850.000
  • Gelre: 400.000
  • Bernhoven: 250.000
  • Deventer: 300.000 euro aan kosten.
  • UMCG: 750.000 euro.

Ik weet heel goed dat het crisis was (en is) en dat het overleven was voor zorgmanagers, verzorgenden, verpleegkundigen en de gehele zorg. Ik heb er zelf in gezeten in die eerste periode in maart/april 2020 en na een aantal weken was ik ook opgebrand.

Ik weet ook wat er in die periode gedaan werd aan ondersteuning. En nogmaals, het was overleven en het was crisis dus wat ik nu ga zeggen is in retrospectief. (Maar dan kunnen we de kennis van nu meenemen naar de nabije toekomst, op z’n minst.)

Wat er had kunnen zijn

Door ervaring, kennis en kunde weet ik ook wat er gedaan had kunnen worden voor al deze mensen aan extra begeleiding. De IC’s van bovenstaande ziekenhuizen hadden per jaar de volgende kosten:

  • St Antonius (136 vpk): 425.000 euro.
  • Gelre (65): 200.000 euro.
  • Bernhoven (53): 125.000 euro.
  • Deventer (47): 150.000 euro.
  • UMCG (180): 375.000 euro.

Stel je voor dat je voor elke verpleegkundige 1000 euro had vrijgemaakt (en zou vrijmaken in de toekomst) om te laten begeleiden.

Ik zeg expres laten begeleiden: het is overduidelijk dat de focus ergens anders ligt en als ziekenhuizen dit zelf hadden gekund, hadden ze dat inmiddels wel gedaan. Als je doet wat je deed, krijg je wat je kreeg. Dus als je zelf gaat je zoals je het deed, zorg je niet voor (meer) behoud van je verpleegkundigen.

Break-even point

Voor nu ga ik verder met het kleinste aantal van bovenstaande en het grootste aantal.

Deventer: 47 vpk x 1000 = 47.000 euro aan begeleidingskosten.

UMCG: 180 vpk x 1000 euro = 180.000 euro aan begeleidingskosten.

Voor Deventer geldt dat 1000 euro uitgeven per verpleegkundige aan begeleiding break-even was geweest als 1,88 (dus 2) van die 12 verpleegkundigen waren behouden. Daarna wordt het winstgevend.

Voor het UMCG geldt dat 1000 euro uitgeven per verpleegkundige aan begeleiding break-even was geweest als 7,2 van die 30 verpleegkundigen waren behouden. 7 verpleegkundigen en 12 minder verzuimde dagen door de rest (5000 euro/410 euro) kan je ook wel zeggen. Daarna wordt het winstgevend.

Hoe kan je het over winstgevend hebben als het over mensen gaat?

Omdat het zo werkt voor bestuurders en managers. Omdat zij dat moeten.

Én ze willen minder pijn en hun zorgverleners weer als mensen gaan zien, alleen weten ze even niet (meer) hoe.

Het resultaat van het niet laten begeleiden van deze mensen is voor de werkgever dat er veel kosten gemaakt zijn en er nog veel meer kosten gemaakt gaan worden. Puur om het feit dat zij dezelfde mensen nu gaan inhuren, alleen als zzp’er of bij een detacheringsbureau. Daarnaast is er nog de tijd, energie, lage(re) tevredenheid en 100 overige redenen.

Voor de verpleegkundigen zelf heeft het niet begeleid worden (onder andere) geleid tot meer morele stress, piekeren, uitputting, distantie, slaapproblemen, spanningsklachten en geestelijke en emotionele belasting. Als je dit zo leest wil je het niet eens, laat staan als het je overkomt. Dus ik snap wel dat ze hun heil ergens anders zochten.

Daarnaast hadden ze blijkbaar nog genoeg (intrinsieke) motivatie over om wel in de zorg te blijven werken. Dat is echt een hele prestatie als je twee jaar lang onder gigantische druk hebt gestaan van alles en iedereen.

Managers willen niet alleen minder pijn

De managers willen niet alleen minder pijn natuurlijk. Ze willen ook (hoop ik, vanuit goed werkgeverschap) gelukkiger personeel. Waardoor de kwaliteit van zorg hoog blijft en ze gelukkigere patiënten krijgen.

Voor ik verder ga: ik ga echt niet claimen dat AL deze mensen te behouden waren. Dat heeft met heel veel zaken te maken (gehad), waarvan een heleboel niet ‘maakbare’ dingen. Maar als ik de conclusie lees dat veel verpleegkundigen zzp’er zijn geworden en/of wel in de zorgsector zijn blijven werken, kan je mij niet vertellen dat we met de juiste begeleiding dit break-even point niet hadden gehaald.

In plaats van deze mensen te belonen, lief voor ze te zijn, ze extra te laten begeleiden, is de boodschap nu: we moeten zorg inhalen, productie blijven draaien en de kwaliteit van zorg mag niet omlaaggaan. En er zijn nog 100 andere ‘we moeten, we moeten, we moeten’.

Op de korte termijn zijn dat geen maakbare zaken. Er ligt veel druk, er zijn zieke mensen, iedereen moet geholpen worden etc. Is het een duurzame ontwikkeling? Ik denk van niet.

Korte termijn fijn, lange termijn pijn

In mijn coaching heb ik het altijd over korte termijn fijn, lange termijn pijn. Het draait om keuzes maken die op de korte termijn fijn zijn, dus kiezen voor korte termijn verleidingen, maar op de lange termijn pijn doen. Denk aan pleasen: je gaat weg bij je angst voor afwijzing, maar op de lange termijn kies je niet voor en doe je niet wat je wilt. Waardoor je toeschouwer bent van je eigen leven en niet gelukkig bent of zal worden.

(Misschien denk je nu: doen mensen dat? Dat doe jij ook. Stel jezelf maar eens de vraag of je nu 1000 euro wilt of over een jaar 5000 euro.)

Ditzelfde geldt voor deze oplossingen. We kunnen tegen verzorgenden en verpleegkundigen (blijven) zeggen dat alles moet, maar hoe duurzaam is dat daadwerkelijk? Het is op de korte termijn misschien fijn want het kan doorgaan, maar we zitten echt al een tijdje in de lange termijn pijn.

In 2015 en 2016 was het al problematisch

Cijfers uit 2015 en 2016 lieten al zien dat verpleegkundigen in ziekenhuizen meer stress ervaarden dan de gemiddelde Nederlandse beroepsbevolking. Zeker als het ging om studenten en jonge collega’s.

In 205 en 2016 had maar liefst 23% van de jongere collega’s burn-outklachten. Dat is meer dan twee keer zoveel als de gemiddelde Nederlandse beroepsbevolking. Vanaf 2016 is de negatieve stress bij deze groep nog verder toegenomen.

In 2022 is er naar verwachting een tekort van 80.000 mensen in de zorg en in 2025 zijn er 125.000 extra verpleegkundigen en verzorgenden nodig. In veel van die berekeningen is nog niet eens rekening gehouden met de gevolgen van de coronacrisis.

Momenteel is de uitstroom groter dan de instroom. Het binden, boeien en behouden lukt niet:

  • Meer dan 27.000 verpleegkundigen hebben de zorg verlaten in 2021.
  • 40% van de beginnend verpleegkundigen stopt binnen twee jaar.
  • Het verzuim is hoger (geweest) dan ooit.

Hoe gaan we die tekorten aanvullen als de werkdruk continu hoog blijft, verpleegkundigen zich niet gewaardeerd voelen en niet gecompenseerd worden in loon en/of secundaire arbeidsvoorwaarden? De tekorten worden groter, waardoor er (onder andere) meer vitaliteit en flexibiliteit van verpleegkundigen nodig is als het gaat om roosters, werkzaamheden en het behouden van kwaliteit van zorg.

Wat er nog meer speelt kan je hier lezen.

Op dit moment is het systeem ziek en dat wordt gecompenseerd door verzorgenden/verpleegkundigen, waardoor zij ziek worden (te zien in de cijfers).

Oftewel: lange termijn pijn.

Het alternatief

Korte termijn pijn, lange termijn fijn. Ik kan een stuk schrijven over wat ze in Den Haag moeten doen, maar de realiteit is dat daar toch niks gaat gebeuren. Ligt bovendien (nog) niet binnen mijn cirkel van invloed.

Dus wat jij kan doen als zorgmanager? Door vanaf nu niet meer de patiënt op 1 te zetten, maar je verzorgenden/verpleegkundigen op 1. Hetzelfde geldt voor het niet reguleren van diensten, zoals bij detacheringsbureaus of als zzp’er wel kan. Stop ook met dingen als:

  • Zorgverleners verplichten om in een groep chat te zitten met hun privé nummer/telefoon over de gang van zaken en/of roostervragen.
  • Verpleegkundigen blijven vragen om diensten op te lossen (omdat ze toch geen ‘nee’ zeggen omdat de patiënt op 1 staat).

Ik begrijp echt, nogmaals, dat het lang alle hens aan dek is geweest voor lange tijd en dat sommige van deze dingen nodig waren. Maar de tijd is echt al lang en breed aangebroken om hiermee te stoppen en om te stoppen met ‘moeten’.

Daarnaast kan je beginnen met in je verpleegkundigen te investeren. In tijd, energie en geld. Geef ze keuzevrijheid, stimuleer ze in een bewuste leefstijl en help ze de balans te bewaken (in plaats van te verstoren). Geef ze ook regie, want zo bind, boei en behoud je ze aan je om in vaktermen te blijven.

En ja, misschien zorgt dat ervoor dat je op de korte termijn wat pijn hebt in tijd, ruimte, energie en kosten. (En misschien in je ego, als je wat regie uit handen geeft.)

Maar het zorgt er op de lange termijn voor dat je blije, gezonde en gelukkige zorgverleners hebt. Waardoor de kwaliteit van zorg hoog blijft, er blije patiënten zijn, de organisatie blij is, jij blij bent etc.

Wil je dat (ook)?

Als je direct wilt beginnen met tijd investeren, kan je me een bericht sturen. Daarnaast ben je als zorgmanager EN verpleegkundige welkom in mijn webinar van volgende week donderdag.

Ik heb je zojuist inzicht gegeven in het financiële plaatje dat verpleegkundigen weg zijn gegaan, maar niet in waarom verpleegkundigen niet van zich laten horen als ze weg willen of als ze ergens meezitten.

Want dat is op dit moment nog steeds een raadsel. Waarom bleven veel verpleegkundigen wel in de zorg, maar gingen ze weg bij jou?

Het feit dat je dat nu niet weet, heeft gezorgd voor verloop en verzuim. En als je dat had gewist, had je er iets aan kunnen doen.

Die inzichten geef ik je in mijn gratis webinar. Als zorgmanager heb je er veel aan omdat je inzichten verkrijgt in je personeel. Als verzorgende en/of verpleegkundige heb je er veel aan omdat je inzicht in jezelf krijgt met concrete tips en handvatten.

Inschrijven kan gratis via www.thomasgroen.nl/webinar-zorgverleners

Home » Blog » IC-verpleegkundigen in de uitverkoop: fascinerende financiële feiten